تحصیل در کشور فرانسه از ۳ سالگی تا ۱۶ سالگی به صورت اجباری است. در نظام آموزشی فرانسه، تحصیل کودکان از ۳ سالگی در مقطع پیش دبستانی تحت مسئولیت وزارت آموزش و پرورش ملی فرانسه شروع می‌شود. پس از گذراندن سه سال آموزش در مهدکودک، کودکان به مدرسه وارد می‌شوند. دوره آموزش ابتدایی در کشور فرانسه، ۵ سال است و دانش آموزان پس از اتمام این دوره می‌توانند وارد مقطع متوسطه شوند. دوره متوسطه به دو بخش تحصیلات کالج یا راهنمایی و تحصیلات دبیرستان تقسیم می‌شود. مجموع این دو دوره ۷ سال به طول می‌انجامد و در پایان با امتحان ملی، فرد می‌تواند گواهی دیپلم و همچنین اجازه ورود به دوره‌های آموزش عالی فرانسه را کسب کند.
سیستم آموزشی فرانسه
سیستم آموزشی فرانسه در رتبه‌ی ششم جهان قرار دارد. سیستم آموزشی این کشور طبق وزارت آموزش ملی، آموزش عالی و تحقیقات اداره می‌شود و ساختارش طبق دو کارکرد طبقه بندی می‌شود که یکی شامل موارد مرتبط به حمل و نقل و مدیریت سلف‌های مدرسه است و دیگری استخدام معلمان، تدوین برنامه‌های درسی، تقویم آموزشی، مدیریت و پرداخت هزینه‌های تحصیلی است.
همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد سیستم آموزشی فرانسه بر یادگیری ریشه‌ای و اندیشه تحلیلی تاکید دارد بنابراین فعالیت‌های فوق برنامه مانند برنامه‌های تفریحی و ورزشی در مدارس برگزار نشده و این فعالیت‌ها معمولا در انجمن‌های خصوصی خارج مدرسه برگزار می‌شود.
تحصیل در مدارس فرانسه رایگان است و از سن ۶ تا ۱۶ سالگی اجباری است. البته مدارس پولی، بین‌المللی و مذهبی نیز در این کشور وجود دارد که معمولا مهاجرین به این مدارس می‌روند، این مدارس شهریه‌ای هستند.
در سیستم آموزشی این کشور، سال تحصیلی از اول سپتامبر شروع می‌شود و تا اوایل ژوئیه ادامه دارد. از سال ۲۰۰۸، همه دانش آموزان فرانسوی در هفته ۲۴ ساعت تدریس دریافت می‌کنند. سکولاریسم یک اصل اساسی در سیستم آموزشی فرانسه است. در واقع وجود دستورات مذهبی در برنامه‌ها و وجود هرگونه دین داری مذهبی در میان دانش آموزان و همچنین کارمندان مدارس به چشم نمی‌خورد.
در فرانسه مهد کودک و مدارس ابتدایی توسط شهرداری‌ها پشتیبانی می‌شوند. دانشکده‌ها تحت مسئولیت ادارات هستند. دبیرستان‌ها و آموزشگاه‌های حرفه‌ای توسط مناطق اداره می‌شوند.
مقاطع تحصیلی در سیستم آموزشی فرانسه
- آموزش ابتدایی (مهد کودک‌ها و مدارس ابتدایی)
- آموزش متوسطه (دانشکده‌ها، دبیرستان‌های عمومی و فناوری و دبیرستان‌های حرفه‌ای)
- آموزش تحصیلات عالی
اکثر شهروندان فرانسوی در مراکز آموزش متوسطه حضور یافته و دیپلم متوسطه دریافت می‌کنند و برخی دیگر نیز به آموزش فنی و حرفه‌ای رو می‌آورند.
نظام آموزشی فرانسه در ۳ مقطع و ۴ دوره سطح بندی می‌شود:
- دوره اول: شامل دوره‌ی یادگیری در مهد کودک است. Cycle 1 ( Apprentissage)(petit section, moyenne section et grand section)
- دوره‌ی دوم: شامل یادگیری اساسی و کشف جهان، آموزش هنر شامل هنرهای تجسمی و آموزش موسیقی، تربیت بدنی و آموزش اخلاقی و مدنی در اولویت است. Cycle 2 (Apprentissage Fondamentaux)( CP, CE1, CE2)
- دوره سوم: اثبات و دوره‌ی چهارم گسترش و عمیق سازی یادگیری است و دانش آموزان یادگیری خود را در طی دوره‌ها و رشته‌های قبلی تثبیت می‌کنند. در این دوره دانش آموزان علم و فناوری، تاریخ و جغرافیا و هنر را کشف می‌کنند. Cycle 3 Cycle de consolidation (CM1 CM2 Sixieme)
- دوره چهارم یا دوره پیشرفته
آموزش ابتدایی در نظام آموزشی فرانسه
آموزش ابتدایی یا به اصطلاح فرانسوی‌ها تحصیلات اولیه، به دوبخش مهدکودک یا پیش دبستانی و دبستان تقسیم می‌شود. دوره ابتدایی کودکان بین ۳ سال تا ۱۱ سال را شامل می‌شود. معمولا دوره ابتدایی در یک بخش آموزشی و برای گذراندن دوره پیش‌دبستانی و دبستان است. بودجه مدارس ابتدایی دولتی از طریق شهرداری‌ها تامین می‌شود.
پیش دبستانی در نظام آموزشی فرانسه
مهدکودک گامی پایه در مسیر موفقیت دانش‌آموزان است. هدف اصلی در مهدکودک‌ها این است که کودکان برای رفتن به مدرسه و یادگیری و رشد شخصیتی ترغیب شوند. در این دوره، کودکان زبان شفاهی خود را تقویت و شروع به درک نوشتار و اعداد می‌کنند. آنها با بازی، تفکر، حل مسئله و تمرین یاد میگیرند. این دوره از ۳ سالگی شروع و تا ۶ سالگی ادامه دارد و ۳ سال به طول می‌انجامد. این دوره در فرانسه اکول ماترناله نامیده می‌شود.
نظام آموزشی فرانسه مهدکودک‌ها را برای ۵ حوزه آموزش، هدف گذاری کرده است:
- تقویت زبان در تمام ابعاد کاربردی
- تحرک و ابراز وجود و رشد از طریق تحرک بدنی
- تحرک و رشد از طریق انجام فعالیت‌های هنری
- ساخت ابزار برای تقویت خلاقیت
- کشف جهان پیرامون با بازدیدهای علمی و فرهنگی
دبستان در نظام آموزشی فرانسه
هدف از دبستان، آموزش دانش پایه مانند خواندن، نوشتن و محاسبه اعداد است. کودکان در دوره ابتدایی ۵ سال آموزش می‌بینند. در این دوره آموزشی تلاش می‌شود که کودکان بر زبان فرانسوی و دانش ریاضی تسلط پیدا کنند.
کشور فرانسه به دلیل حساسیت آموزش در دوره ابتدایی، سیاست‌های حمایتی برای کودکان، اعم از ایجاد دبستان‌هایی برای کودکان ناشنوا یا نابینا در نظر گرفته است. دوره دبستان در فرانسه اکول المنتیر نیز گفته می‌شود. کودکان تا کلاس پنجم، زبان اول خارجی که در قوانین آموزش ملی، زبان انگلیسی مشخص شده است یاد میگیرند.
پس از دوره ابتدایی، کودکان وارد دوره آموزش متوسطه می‌شوند.
آموزش متوسطه در نظام آموزشی فرانسه
دوره متوسطه در فرانسه نیز به دوبخش راهنمایی یا کالج و دبیرستان تقسیم‌بندی می‌شود. در حدود سن ۱۰ تا ۱۱ سالگی، کودکان وارد دوره راهنمایی می‌شوند. در دوره راهنمایی کودکان بر اساس هر موضوع درسی، معلم جداگانه خواهند داشت.
دوره راهنمایی در نظام آموزشی فرانسه
دانش آموزان در ۱۱ سالگی تا ۱۵ سالگی دوره راهنمایی را می‌گذرانند. به دوره راهنمایی در فرانسه، کالج هم گفته می‌شود. همه دانش‌آموزان بدون آزمون ورودی یا شرط معدل می‌توانند وارد این مرحله بشوند. دوره راهنمایی به ۴ سال تقسیم‌بندی می‌شود که علاوه بر دروسی که در دوره دبستان خوانده شده، دروسی نظیر زیست شناسی، علوم اجتماعی، فیزیک، هنر، موسیقی و ورزش نیز به برنامه درسی اضافه می‌شود. در این دوره از کلاس ششم زبان خارجی دوم که معمولا آلمانی یا اسپانیایی است برای دانش آموزان آموزش داده می‌شود.
در دوره راهنمایی، در پایان هر ترم از دانش‌آموزان هر درس آزمون گرفته می‌شود و در پایان هر سال، دانش‌آموزان باید معدل بالای ۱۲ از ۲۰ داشته باشند تا به سطح بعدی بروند. در پایان سال چهارم دوره راهنمایی همه دانش‌آموزان باید در آزمون جامع Diplôme National du Brevet شرکت کنند. کسب نمره ۱۰ از ۲۰ در این آزمون جامع حداقل نمره قبولی است. بعد از قبولی و گرفتن دیپلم، دانش‌آموزان می‌توانند دیگر ادامه تحصیل ندهند. اما اگر قصد رفتن به دانشگاه را داشته باشند باید وارد دوره دبیرستان یا لیسه بشوند.
آموزش فنی و حرفه‌ای در سیستم آموزشی فرانسه
با توجه به تأكيد بر مشاوره آموزشی و شغلی برای دانش آموزان محروم يا بازمانده از ادامه تحصيل، در تحصيلات عمومی در نظام آموزش فرانسه، آموزش‌های حرفه‌ای با طيفی گسترده از مهارت‌های آموزشی و شغلی فراهم آمده است. آموزش عالی در کشور فرانسه مجموعه دانشگاه‌ها، انستیتوهای تخصصی، مدارس عالی را در برمی‌گیرد. آموزش عالی در کشور فرانسه طی ۳ مرحله متوالی به دانش آموزان ارائه می‌شود: مرحله نخست آموزشی که ۲ ساله می‌باشد دوره‌ی آموزش عمومی و جهت یابی است و گواهینامه عمومی تحصیلات دانشگاهی (DEUG) گزینش‌های بسیار زیادی را در برمی‌گیرند.
مرحله دوم آموزشی که یک تا دو ساله دوره‌ی تعمیق و آموزش تخصصی است که آموزش‌های عمومی و نهایی فنی و حرفه‌ای را به عنوان پیش فرض ارائه می‌نماید. مدرک اعطایی مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد بوده و مستلزم گذراندن آزمون کنکور عمومی است و مرحله‌ی سوم آموزشی که یک تا پنج ساله می‌باشد که دوره عالی تخصصی و آموزشی پژوهشی است و مرحله چهارم آموزشی که یک تا دو سال است که بر جهت گیری پژوهش DEA و یا گذراندن دوره‌ی آموزش عالی تخصصی DESS منتهی می‌گردد و مرحله پنجم آموزشی شامل آموزش دانشگاهی و پژوهشی و مدرک دکتراست.