مالکیت به نسبت شخص و مال می گویند که بواسطه ی آن شخص می تواند به هر طریقی از مال خود استفاده کند و افراد دیگر نمی توانند در مال مورد نظر دخل و تصرفی نمایند.اینک موسسه ی حقوقی دادپیشگان بر آن شده است تا مفهوم مالکیت و سپس دعوای اثبات مالکیت را شرح دهد.
انواع مالکیت:
1-مالکیت خصوصی
این نوع مالکیت دارای انواعی می باشد:
*مالکیت فردی:تمام مال متعلق به یک شخص است.برای مثال در سند رسمی هر شش دانگ به نام یک نفر ثبت شود.
*مالکیت مشاعی: مال بصورت مشترک متعلق به اشخاص معینی است.یعنی همزمان چندین مالک برای یک مال وجود دارد.
2-مالکیت عمومی
مالکیت تمام افراد جامعه بر اموال عمومی کشور است که شهروندان بدون هیچ گونه تبعیضی حق استفاده از آنها را دارند.مثل مالکیت مردم بر منابع طبیعی و معادن ذغال سنگ.
ماده ی 22 قانون ثبت مالکیت در خصوص املاک را فقط با ثبت سند رسمی به رسمیت می شناسد.در حالت کلی سند همواره از مهم ترین ادله ی اثبات دعوی در نزد محاکم است و عبارت است از هر نوشته ای که در مقام دفاع و دعوی قابل استناد می باشد.اسناد بر حسب اعتبارشان به دو دسته ی سند عادی و سند رسمی تقسیم می شوند.اسناد رسمی توسط مامورین رسمی و یا در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شوند و اعتبار و قدرت اجرایی بالایی دارند و تنها راه انکار آن ادعای جعل سند رسمی است.در مقابل اسناد عادی مثل قولنامه ها بین خود افراد تنظیم می شود و همواره قابل تکذیب و تردید و انکار است.چنانچه ملکی در دفاتر ثبت اسناد و املاک به نام کسی به ثبت برسد و یا ملکی به شخص منتقل گردد و این انتقال ثبت شود یا ملک دارای سند رسمی به شخص ارث برسد،قانون وی را تنها مالک رسمی آن ملک می شناسد.
متاسفانه یکی از دعاوی که طرح آن در دادگستری رو به افزایش است دعاوی ناشی از انتقال اموال بدون ثبت و تنظیم سند رسمی است که عنوان دعوی اثبات مالکیت به خود گرفته است.
با طرح دعوی اثبات مالکیت خواهان بر اثبات مالکیت خویش بر مال اعم از منقول و غیر منقول و یا حق برمیاید.
در واقع دعوای اثبات مالکیت زمانی پیش می آید که همزمان چند نفر خود را مالک یک مال میدانند.شخصی که ادعای مالکیت بر مالی را دارد باید با ارائه ی دلائلی ادعای خویش را اثبات کند.
دلایل اثبات مالکیت
1)سند رسمی
2)سند عادی
3)اماره ی تصرف
4)شاهد
مهم ترین دلیل اثبات مالکیت سند رسمی است. زیرا قانون فقط کسی را مالک می شناسد که ملک در دفاتر اسناد رسمی به نام وی ثبت شده باشد.
با این وجود نمی توان ارزش اثباتی شاهد را نادیده گرفت زیرا در برخی موارد با شهادت شهود می توان مالکیت فردی بر ملک را اثبات کرد.
از دیگر ادله ی اثبات مالکیت می توان به اماره ی تصرف و اماره ی ید اشاره نمود.طبق اماره ی ید و تصرف چنانچه مالی در تصاحب شخصی باشد و او با آن همانند مال خود رفتار کند مالک آن محسوب می شود مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
اگر کسی با سند یا شاهد ثابت کند مالی که در تصرف متصرف است متعلق به او نمی باشد اماره ی ید و تصرف منتفی می گردد.ولی برعکس اگر کسی سند مالی به نامش باشد ولی آن مال در تصرفش نباشد مالک محسوب می گردد.
شرایط دعوای اثبات مالکیت:
1)وجود قرارداد کتبی یا شفاهی و اثبات اعتبار آن
2)درخواست الزام به تنظیم سند رسمی
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوای اثبات مالکیت:
1)سند عادی یا رسمی
2)رسید پرداخت ثمن مبیع
4)معرفی شهود
5)استعلام
6)تحقیقات محلی و استشهادیه
7)اتیان سوگند
در این مقاله که متعلق به موسسه ی حقوقی دادپیشگان به نگارش زهره سلطانی می باشد کوشش شده است تا اطلاعات مفیدی در رابطه با نحوه ی طرح دعوای اثبات مالکیت و مدارک مورد نیاز برای دعوای اثبات مالکیت در اختیار خوانندگان قرار گیرد. وکلای مجرب موسسه ی حقوقی دادپیشگان تحت نظارت دکتر علی باغانی آماده ی یاری رساندن شما جهت طرح دعوای اثبات مالکیت در محاکم می باشند.