فوت شخص آثار حقوقی بسیاری دارد که یکی از آن آثار حقوقی انتقال ارث متوفی به وراث او می باشد.ارث به کلیه اموال و دارایی،حقوق و وظایف و دیون شخص پس از مرگش اطلاق می شود.
مطابق ماده ی 861 قانون مدنی موجبات ارث دو امر است:نسب و سبب
طبق ماده ی 862 قانون مدنی اشخاصی که به موجب نسب ارث می برند سه طبقه اند:
1)پدر و مادر و اولاد و نوه
2)اجداد و خواهر برادر و اولاد آنها
3)اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها
چنانچه میت عمو،عمه ،دایی یا خاله نداشته باشد و اولادی نیز از آنها موجود نباشد ترکه ی متوفی به عمو،عمه ،دایی و خاله ی پدر مادر متوفی میرسد.
و سر آخر اگر هیچ ورثه ای موجود نباشد ارث به حاکم شرع خواهد رسید.
نحوه ی ارث بری میان کسانی که تاریخ فوت آنها معلوم و مجهول است چگونه است؟
ماده ی 874 قانون مدنی در باب مجهول و معلوم بودن تاریخ فوت بیان میدارد که اگر اشخاصی که بین آنها توارث باشد بمیرند و تاریخ فوت یکی از آنها معلوم و دیگری از حیث تقدم و تاخر مجهول باشد یعنی معلوم نباشد که دیگری زودتر فوت کرده است یا دیرتر فقط آنکه تاریخ فوتش مجهول است از آن دیگری ارث می برد.
وظایف وراث در تقسیم ارث
وراث موظفند ابتدا دیون متوفی را از دارایی های او پرداخت کنند زیرا به محض فوت شخص تمام دیون او حال می شوند و سپس مقدار باقی مانده ی ما ترک را میان وراث تقسیم نمایند.
برای اینکه وراث بتوانند سهم الارث خود را اخذ کنند و در آن تصرف نمایند نیاز است تمامی وراث و میزان سهم الارث هریک از آنان مشخص گردد به همین دلیل است که دادگاه پس از فوت شخص و رسیدگی مطالبه ی وراث،گواهی انحصار وراثت صادر می نماید.
در گواهی انحصار وراثت تکالیف دارایی متوفی،وراث،میزان سهم الارث هریک از وراث و چگونگی اجرای وصیت نامه ی متوفی مشخص می گردد.
مراحل و شرایط اخذ گواهی انحصار وراثت
ورثه ی متوفی و اشخاص صاحب منفعت می توانند در شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی انحصار ورثه نمایند.لازم به ذکر است درخواست یک نفر از ورثه یا شخص صاحب منفعت کافی است.
در این مرحله شورا پس از بررسی اسناد و مدارک درخواست متقاضی را یک نوبت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و روزنامه ی محل آگهی می کند،بعد از یک ماه اگر کسی معترض به آگهی نباشد بدون دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت صادر می شود.ولی اگر بعد از نشر آگهی کسی به مفاد آن نزد دادگاه اعتراض نماید،شورا جلسه ای را برای رسیدگی تعیین می کند.
*مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت دادگاه آخرین محل سکونت متوفی می باشد.
مدارک مورد نیاز جهت اخذ گواهی انحصار وراثت:
1)شناسنامه ی متوفی
2)گواهی فوت متوفی
3)شناسنامه ی متقاضی
4)شناسنامه ی سایر وراث
5)لیست کلیه ی اموال و داراییهای متوفی
6)استشهادیه ی محضری
*نکته مهم:چنانچه هریک از ورثه اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت نماید ولی نام یک یا چند ورثه را اعلام نکند این عمل وی در حکم کلاهبرداری است و مجازات حبس را برای او در پیش رو خواهد داشت.
از آنجایی که وراث معمولا در مورد تقسیم اموال توافق نمی کنند و ممکن است مشکلاتی مانند دعوا و تفرقه میان آنها ایجاد شود ما به شما پیشنهاد می کنیم یکی از وکلای موسسه ی حقوقی دادپیشگان را برای پیگیری انحصار وراثت انتخاب نمایید بدین صورت مدت زمان پروسه ی اخذ گواهی انحصار وراثت کوتاه تر می شود و دیگر نیازی به مراجعه ی ورثه به دادگاه نخواهد بود.
ارث شخصی که مفقودالاثر شده است:
به موجب ماده ی 872 اموال غایب مفقودالاثر تقسیم نمی شود مگر بعد از ثبوت فوت او و یا انقضا مدتی که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند.
در این مقاله که متعلق به موسسه ی حقوقی دادپیشگان به نگارش زهره سلطانی می باشد کوشش شده است اطلاعات مفیدی در رابطه با نحوه ی مطالبه ی ارث و اخذ گواهی انحصار وراثت در اختیار خوانندگان عزیز قرار گیرد.
نگارنده:زهره سلطانی